Nowe zasady w programie 800 plus. Kto straci świadczenie?
Program 800 plus, który przez lata stanowił filar rządowych działań prorodzinnych, może już wkrótce przejść znaczące zmiany. Chociaż oficjalne zapewnienia rządu wskazują, że w 2025 roku program będzie realizowany na dotychczasowych zasadach, nadchodząca procedura nadmiernego deficytu budżetowego wymusza dyskusję o konieczności ograniczenia wydatków. Wprowadzenie kryterium dochodowego czy zamrożenie nowych świadczeń to tylko niektóre z propozycji, które mają na celu racjonalizację budżetu.
Brak porozumienia w koalicji
Dotychczas brak jest zgodności wśród partii koalicyjnych co do przyszłości programu. Minister finansów uspokaja, że do końca obecnego okresu zasiłkowego, czyli do czerwca 2025 roku, nie należy spodziewać się zmian. Jednocześnie nie wyklucza, że wprowadzenie kryterium dochodowego lub ograniczenie wypłat do rodzin spełniających określone warunki może stać się konieczne już w kolejnym budżecie.
Budżet na 2025 rok przewiduje 62,8 mld zł na realizację programu. Jednak po zakończeniu wyborów prezydenckich rząd będzie musiał zaprezentować konkretne plany związane z redukcją deficytu. Wśród największych pozycji wydatkowych, takich jak waloryzacja emerytur czy dodatkowe świadczenia emerytalne, to właśnie 800 plus stanowi najpoważniejsze obciążenie budżetowe.
Kryterium dochodowe czy ograniczenie świadczeń?
Zdaniem ekonomistów, oszczędności w programie mogą być realizowane poprzez wprowadzenie kryterium dochodowego, co pozwoliłoby skierować środki tylko do najbardziej potrzebujących rodzin. Inną propozycją jest ograniczenie wypłat wyłącznie do rodzin, w których przynajmniej jeden rodzic pracuje. Takie rozwiązania mogłyby również pozwolić na waloryzację świadczenia do 900 zł, co rekompensowałoby inflacyjne straty jego wartości.
Waloryzacja 800 plus to kolejny temat, który zyskał na znaczeniu w obliczu inflacji. Ekonomiści wskazują, że utrata realnej wartości świadczenia, wynosząca około 80 zł, może skłonić rząd do podwyższenia jego wysokości. Jednak takie rozwiązanie musiałoby iść w parze z ograniczeniem kręgu beneficjentów, aby uniknąć dodatkowego obciążenia budżetu.
Plan na 2026 rok
Według doniesień medialnych, Unia Europejska wyraziła zgodę na realizację programu w 2025 roku bez zmian, ale kolejne lata mogą przynieść zamrożenie programu lub jego głęboką reformę. Rząd planuje opracować szczegóły zmian w programie jesienią 2025 roku, co pozwoli uniknąć wpływu niepopularnych decyzji na wybory prezydenckie.
Nie wyklucza się również, że zmiany mogą objąć jedynie nowo narodzone dzieci, a aktualnie przyznane świadczenia zostaną utrzymane. Taki mechanizm byłby zbliżony do reformy programu „Czyste Powietrze”, gdzie wprowadzano zmiany stopniowo, minimalizując ich społeczne skutki.
Co dalej z 800 plus?
Choć rząd zaprzecza, by obecnie trwały jakiekolwiek prace nad reformą programu, eksperci są zgodni: zmiany są nieuniknione. Wprowadzenie procedury nadmiernego deficytu wymusi oszczędności w budżecie, a program 800 plus, będący największym wydatkiem socjalnym, znajdzie się na czele listy pozycji do weryfikacji.
Najbliższe miesiące przyniosą odpowiedź na pytanie, w jaki sposób rząd zdecyduje się ograniczyć wydatki, nie rezygnując z kluczowego elementu polityki społecznej. Ostateczny kształt programu poznamy jednak najwcześniej w drugiej połowie 2025 roku.